Het huis op de rots: Verhandeling over de bergrede

Het huis op de rots: Verhandeling over de bergrede [De sermone Domini in monte] / Augustinus ; vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Leo Wenneker en Hans van Reisen. - Budel: Damon, 4de dr. 2012 - 232 p. - ISBN: 978-90-5573-579-2. - (1ste dr, Amsterdam: Ambo, 2000) - € 29,90. hb
Ook verkrijgbaar op het Augustijns Instituut - Studiesecretariaat.

[flaptekst] Er is nauwelijks een bijbelgedeelte te vinden dat zoveel invloed heeft gehad als Jezus' toespraak op de berg. De zogeheten bergrede (Matteüs 5-7) geniet zowel binnen als buiten de christelijke geloofsgemeenschappen groot gezag. In de loop van de eeuwen is deze toespraak telkens opnieuw inspiratiebron geweest voor bewonderingswaardige praktijken. En zij is tot op de dag van vandaag veelvuldig van commentaar voorzien.
Een van de oudste en meest invloedrijkste commentaren op de bergrede is De sermone Domini in monte" van Augustinus (354-430). Deze verhandeling werd voltooid vóór het jaar 396. Augustinus was toen nog geen bisschop en hoefde nog niet zo dikwijls te preken. In dit werk ontwaart men al enkele pastorale karaktertrekken van de dan nog jonge priester in Hippo Regius. Augustinus beoogde met deze verhandeling zijn lezers en toehoorders te helpen de evangelietekst zo ter harte te nemen dat zij zouden gaan leven als verstandige mensen die hun huis op de rots bouwen. Het is opmerkelijk dat zoveel passages in dit commentaar uit het einde van de vierde eeuw in het begin van de eenentwintigste eeuw nog altijd actuele betekenis bezitten. Dit boek bevat de eerste volledige Nederlandse vertaling. In dit werk geeft Augustinus een vers-voor-vers-commentaar op de hoofdstukken 5-7 uit het evangelie volgens Matteüs.

inkijkexemplaar

Voor een interview of voorleesfragment hierover zie de pagina Soundcloud.

INHOUD
Inleiding
Kloppend hart

Inspiratiebron van eeuwen

Commentaren
De toespraak van de Heer op de berg binnen het Matteüsevangelie
Structuur van de bergrede
De bergrede in de contekst van de evangelieën

Achtergronden van het evangelie
Inspiratiebronnen voor Augustinus' commentaar

Structuur van het tractaat over de bergrede

Korte samenvatting van de inhoud

Stijl, doelstelling en werkwijze
Tijdsafstand
Manicheeërs

Tekstoverlevering

Uitgangspunt bij de vertaling
Tot slot

Noten

Literauur

Latijnse tekstuitgaven

Vertalingen

Achtergrondliteratuur

Wenken voor de lezer

Beknopt inhoudsoverzicht

Teksten Het huis op de rots

Matteüs 5-7 in Nederlandse vertaling
Boek 1
1,1 De berg op
1,3 Spreken van geluk

1,11 Zevenvoudig geluk als zevenvoudige gave

1,13 Vervolging omwille van de Heer

1,16 zout van de aarde

1,17 Licht op de kandelaar tot glorie van God

1,19 Wet en profeten vervuld?

1,22 u zult niet doden

1,26 Verzoening bij het altaar

1,29 De ander als tegenpartij

1,33 U zult geen echtbreuk plegen

1,34 Intermezzo: drie fasen bij het zondigen en drie soorten zonden

1,36 Echtbreuk als afgoderij en hebzucht

1,43 Wat is eigenlik ontucht?

1,51 U zult niet zweren

1,56 houd ook de andere wang voor

1,59 Meer dan het gewone

1,69 Bemin uw vijanden

1,78 Kinderen van God

Boek 2

2,1 Een zuiver oog, een zuiver hart

2,2 Voor het oog van de mensen?

2,5 Wees niet schijnheilig

2,6 De linker- en de rechthand

2,10 Bidden in het verborgene

2,12 Zonder omhaal van woorden

2,15 Onze Vader

2,17 In de hemelen

2,19 Uw naam

2,20 Uw koninkrijk

2,21 Uw wil

2,25 Ons dagelijks brood

2,28 Vergeef ons onze schulden

2,30 Breng ons niet in verleiding

2,35 Red ons van het kwaad

2,36 De zeven beden in hun onderscheid en samenhang

2, 38 Zevenvoudig gebed, zevenvoudig geluk, zevenvoudige gave

2,40 Vasten zonder vertoon

2,44 Waar uw schat is, daar zal ook uw hart zijn

2,45 Een zuiver oog, een helder licht, een onverdeeld hart

2,47 Niemand kan twee heren dienen
2,49 maak u geen zorgen!

2,59 Oordeel niet!

2,63 De splinter en de balk

2,67 Strooi de parles van de waarheid niet klakkeloos rond

2,71 Vraag, zoek en klop

2,74 De gulden regel

2,77 De wijde en de nauwe poort, de brede en de smalle weg

2,78 Pas op voor valse proferen. De goede en de slechte boom

2,82 Waarschuwingen

2,87 Verstandig is ieder die bouwt als een rots

Aantekeningen

Leo Wenneker leest voor
Op verzoek van Joop van der Elst leest Leo Wenneker een paar teksten voor uit de door hem vertaalde bundel 'Het huis op de rots' en enkele citaten uit de Confessiones in de vertaling van Wim Sleddens. Zie Soundcloud onder Joop van der Elst